<description>&lt;p&gt;To nie tyle opowieść o „dzikim Zachodzie”, co o świecie, który istniał na długo przed Kolumbem - i o tym, co się z nim stało, gdy na horyzoncie pojawiły się europejskie żagle. W tym odcinku ruszamy śladem rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej: od pierwszych łowców sprzed kilkunastu tysięcy lat, przez potężne miejskie centra jak Cahokia i skalne miasta Indian Pueblo, po Konfederację Irokezów, która stworzyła jeden z najciekawszych systemów politycznych swoich czasów.&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Potem przychodzi kontakt z Europą: Kolumb, wyprawy, choroby, misje chrześcijańskie, pierwsze wojny i zderzenie dwóch zupełnie różnych wizji świata. Opowiadam o wojnach z XVII i XVIII wieku, o tym, jak rodziły się Stany Zjednoczone - i co to oznaczało dla plemion, które nie były zaproszone do stołu, przy którym dzielono ich ziemie.&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Kulminacją historii Indian jest XIX wiek: ustawa o przesiedleniach, Szlak Łez Czirokezów, ostatnie wojny na preriach, Ustawa Dawesa i system rezerwatów, Taniec Duchów i masakra pod Wounded Knee, która symbolicznie zamyka epokę Wojen Indian.&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Ale na tym historia się nie kończy. W XX wieku pojawia się cichy opór, raporty o nadużyciach, próby reform, a wreszcie ruch Red Power, okupacja Alcatraz i Wounded Knee 1973 - to momenty, w których rdzenni Amerykanie mówią głośno: „my wciąż tu jesteśmy”.&lt;/p&gt; &lt;p&gt;To odcinek o utracie ziemi, języka i wolności, ale też o pamięci i przetrwaniu. O tym, jak łatwo wymazać kogoś z mapy - i jak trudno wymazać go z historii. &lt;/p&gt; &lt;p&gt;Dobrego słuchania!&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Rafał ✨&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Timeline:&lt;/p&gt; &lt;p&gt;0:00 Intro&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:40 ROZDZIAŁ I: Ci naprawdę pierwsi Amerykanie (ok 15.000 PNE – 1500 NE)&lt;/p&gt; &lt;p&gt;7:06 Indiańskie złożone kultury i społeczności (1000 PNE – 1500 NE)&lt;/p&gt; &lt;p&gt;12:32 Cahokia – miasto Indian Missisipi&lt;/p&gt; &lt;p&gt;18:17 Duchowość i kosmologia Indian&lt;/p&gt; &lt;p&gt;26:08 Kopiec Mnichów, Duchowość kultury Missisipi&lt;/p&gt; &lt;p&gt;36:52 Upadek Cahokii i transformacja religijna&lt;/p&gt; &lt;p&gt;41:55 Indianie Pueblo; Hohokam&lt;/p&gt; &lt;p&gt;49:19 Konferedracja Irokezów&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:00:01 Rola kobiet u Indian; Matrylinearność&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:06:48 Ameryki przed kontaktem z Europą – Podsumowanie dotychczasowej historii &lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:12:43 ROZDZIAŁ II: Pierwszy kontakt z Europą; 1492-1700&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:16:08 Krzysztof Kolumb&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:26:12 Po Kolumbie – kolejni kolonizatorzy po 1492 r.&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:30:01 Anglia, Francja, Holandia – dalsza kolonizacja&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:39:51 Dlaczego Indianie od razu nie walczyli z Europejczykami? &lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:42:47 Bakterie i choroby przywiezione z Europy&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:47:37 Choroby jako broń &lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:50:34 Alkohol i Dieta &lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:54:45 Misjonarze i Chrześcijaństwo&lt;/p&gt; &lt;p&gt;1:58:57 ROZDZIAŁ III: Początek Wojen Indian (1600-1800)&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:00:33 Wojna Króla Filipa&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:06:53 Konfederacja Irokezów – Mistrzowie sprawnej dyplomacji&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:11:23 Rewolucja Amerykańska&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:18:38 ROZDZIAŁ IV:  Szlak Łez i przymusowe deportacje Indian (lata 1830 i dalsze)&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:28:39 Szlak Łez&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:34:03 ROZDZIAŁ V: Ostatni Krzyk Plemion – ostatnie lata woje i asymilacja kulturowa (1850-1930)&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:40:36 Wielka Wojna Siuksów i Little Bighorn&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:46:14 Ustawa Dawesa i Asymilacja Kulturowa (1887-1930)&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:49:54 Taniec Duchów; Wounded Knee&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:53:51 Asymilacja Kulturowa&lt;/p&gt; &lt;p&gt;2:58:43 ROZDZIAŁ VI: Cichy Opór – XX wiek i współczesność&lt;/p&gt; &lt;p&gt;3:04:51 Czerwona Siła&lt;/p&gt; &lt;p&gt;3:09:01 Wounded Knee (ponownie – 1973 r.)&lt;/p&gt; &lt;p&gt;3:12:36 Od lat 80-tych do współczesności&lt;/p&gt; &lt;p&gt;3:17:41 Epilog: Trwanie&lt;/p&gt; &lt;p&gt;3:19:06 Outro&lt;/p&gt; &lt;p&gt;3:21:18 Patroni&lt;/p&gt; &lt;p&gt;3:22:50 Ciekawostka&lt;/p&gt; &lt;p&gt;✨ Jeśli Ci się podoba – Zostań Patronem! &lt;a href="https://patronite.pl/podcasthistoryczny" rel="nofollow"&gt;https://patronite.pl/podcasthistoryczny&lt;/a&gt;   💖&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Moja ksiażka „Historia dla Odważnych” – kup szybko i bezpiecznie na &lt;a href="https://odwaga.alt.pl/" rel="nofollow"&gt;https://odwaga.alt.pl&lt;/a&gt;  🔥🔥 [autopromocja]&lt;/p&gt; &lt;p&gt;TT: &lt;a href="https://twitter.com/sadowski_rafal" rel="nofollow"&gt;https://twitter.com/sadowski_rafal&lt;/a&gt;   &lt;/p&gt; &lt;p&gt;IG: &lt;a href="https://www.instagram.com/rafal_sadowskii" rel="nofollow"&gt;https://www.instagram.com/rafal_sadowskii&lt;/a&gt;&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Niektóre źródła: &lt;a href="https://pastebin.com/6Ek7RJ93" rel="nofollow"&gt;https://pastebin.com/6Ek7RJ93&lt;/a&gt;&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Patroni:  &lt;a href="https://pastebin.com/xkWRD4Fz" rel="nofollow"&gt;https://pastebin.com/xkWRD4Fz&lt;/a&gt;&lt;/p&gt; &lt;p&gt;Dziękuję, że towarzyszycie mi na pokładzie tego statku podczas podróży przez fale historii!&lt;/p&gt;</description>

Podcast Historyczny

Rafał Sadowski

Indianie: Historia, którą próbowano wymazać.

DEC 8, 2025203 MIN
Podcast Historyczny

Indianie: Historia, którą próbowano wymazać.

DEC 8, 2025203 MIN

Description

<p>To nie tyle opowieść o „dzikim Zachodzie”, co o świecie, który istniał na długo przed Kolumbem - i o tym, co się z nim stało, gdy na horyzoncie pojawiły się europejskie żagle. W tym odcinku ruszamy śladem rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej: od pierwszych łowców sprzed kilkunastu tysięcy lat, przez potężne miejskie centra jak Cahokia i skalne miasta Indian Pueblo, po Konfederację Irokezów, która stworzyła jeden z najciekawszych systemów politycznych swoich czasów.</p> <p>Potem przychodzi kontakt z Europą: Kolumb, wyprawy, choroby, misje chrześcijańskie, pierwsze wojny i zderzenie dwóch zupełnie różnych wizji świata. Opowiadam o wojnach z XVII i XVIII wieku, o tym, jak rodziły się Stany Zjednoczone - i co to oznaczało dla plemion, które nie były zaproszone do stołu, przy którym dzielono ich ziemie.</p> <p>Kulminacją historii Indian jest XIX wiek: ustawa o przesiedleniach, Szlak Łez Czirokezów, ostatnie wojny na preriach, Ustawa Dawesa i system rezerwatów, Taniec Duchów i masakra pod Wounded Knee, która symbolicznie zamyka epokę Wojen Indian.</p> <p>Ale na tym historia się nie kończy. W XX wieku pojawia się cichy opór, raporty o nadużyciach, próby reform, a wreszcie ruch Red Power, okupacja Alcatraz i Wounded Knee 1973 - to momenty, w których rdzenni Amerykanie mówią głośno: „my wciąż tu jesteśmy”.</p> <p>To odcinek o utracie ziemi, języka i wolności, ale też o pamięci i przetrwaniu. O tym, jak łatwo wymazać kogoś z mapy - i jak trudno wymazać go z historii. </p> <p>Dobrego słuchania!</p> <p>Rafał ✨</p> <p>Timeline:</p> <p>0:00 Intro</p> <p>1:40 ROZDZIAŁ I: Ci naprawdę pierwsi Amerykanie (ok 15.000 PNE – 1500 NE)</p> <p>7:06 Indiańskie złożone kultury i społeczności (1000 PNE – 1500 NE)</p> <p>12:32 Cahokia – miasto Indian Missisipi</p> <p>18:17 Duchowość i kosmologia Indian</p> <p>26:08 Kopiec Mnichów, Duchowość kultury Missisipi</p> <p>36:52 Upadek Cahokii i transformacja religijna</p> <p>41:55 Indianie Pueblo; Hohokam</p> <p>49:19 Konferedracja Irokezów</p> <p>1:00:01 Rola kobiet u Indian; Matrylinearność</p> <p>1:06:48 Ameryki przed kontaktem z Europą – Podsumowanie dotychczasowej historii </p> <p>1:12:43 ROZDZIAŁ II: Pierwszy kontakt z Europą; 1492-1700</p> <p>1:16:08 Krzysztof Kolumb</p> <p>1:26:12 Po Kolumbie – kolejni kolonizatorzy po 1492 r.</p> <p>1:30:01 Anglia, Francja, Holandia – dalsza kolonizacja</p> <p>1:39:51 Dlaczego Indianie od razu nie walczyli z Europejczykami? </p> <p>1:42:47 Bakterie i choroby przywiezione z Europy</p> <p>1:47:37 Choroby jako broń </p> <p>1:50:34 Alkohol i Dieta </p> <p>1:54:45 Misjonarze i Chrześcijaństwo</p> <p>1:58:57 ROZDZIAŁ III: Początek Wojen Indian (1600-1800)</p> <p>2:00:33 Wojna Króla Filipa</p> <p>2:06:53 Konfederacja Irokezów – Mistrzowie sprawnej dyplomacji</p> <p>2:11:23 Rewolucja Amerykańska</p> <p>2:18:38 ROZDZIAŁ IV:  Szlak Łez i przymusowe deportacje Indian (lata 1830 i dalsze)</p> <p>2:28:39 Szlak Łez</p> <p>2:34:03 ROZDZIAŁ V: Ostatni Krzyk Plemion – ostatnie lata woje i asymilacja kulturowa (1850-1930)</p> <p>2:40:36 Wielka Wojna Siuksów i Little Bighorn</p> <p>2:46:14 Ustawa Dawesa i Asymilacja Kulturowa (1887-1930)</p> <p>2:49:54 Taniec Duchów; Wounded Knee</p> <p>2:53:51 Asymilacja Kulturowa</p> <p>2:58:43 ROZDZIAŁ VI: Cichy Opór – XX wiek i współczesność</p> <p>3:04:51 Czerwona Siła</p> <p>3:09:01 Wounded Knee (ponownie – 1973 r.)</p> <p>3:12:36 Od lat 80-tych do współczesności</p> <p>3:17:41 Epilog: Trwanie</p> <p>3:19:06 Outro</p> <p>3:21:18 Patroni</p> <p>3:22:50 Ciekawostka</p> <p>✨ Jeśli Ci się podoba – Zostań Patronem! <a href="https://patronite.pl/podcasthistoryczny" rel="nofollow">https://patronite.pl/podcasthistoryczny</a>   💖</p> <p>Moja ksiażka „Historia dla Odważnych” – kup szybko i bezpiecznie na <a href="https://odwaga.alt.pl/" rel="nofollow">https://odwaga.alt.pl</a>  🔥🔥 [autopromocja]</p> <p>TT: <a href="https://twitter.com/sadowski_rafal" rel="nofollow">https://twitter.com/sadowski_rafal</a>   </p> <p>IG: <a href="https://www.instagram.com/rafal_sadowskii" rel="nofollow">https://www.instagram.com/rafal_sadowskii</a></p> <p>Niektóre źródła: <a href="https://pastebin.com/6Ek7RJ93" rel="nofollow">https://pastebin.com/6Ek7RJ93</a></p> <p>Patroni:  <a href="https://pastebin.com/xkWRD4Fz" rel="nofollow">https://pastebin.com/xkWRD4Fz</a></p> <p>Dziękuję, że towarzyszycie mi na pokładzie tego statku podczas podróży przez fale historii!</p>