Wszechnica.org.pl - Nauka

Wykład prof. dr. hab Łukasza Turskiego w ramach inauguracji nowego roku akademickiego Collegium Civitas. 1 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/czy-wolnosc-joulami-sie-mierzy-czyli-czego-dotyczy-debata-o-rurociagach-elektrowniach-i-lupkach-w-xxi-wieku/ "Gdy malezyjski samolot z trzystoma osobami na pokładzie został zestrzelony nad wschodnią Ukrainą, była to pierwsza salwa, pierwsze ofiary gorącej wojny o bezpieczeństwo energetyczne w Europie. Sformułowanie „bezpieczeństwo energetyczne” pojawiało się i pojawia od lat w wystąpieniach polityków, politologów i publicystów. (…) rozpoczynam apelem: zawsze gdy spotkanie polityka i eksperta mówiącego o bezpieczeństwie energetycznym zapytajcie go najpierw czy potrafi bezbłędnie zdefiniować podstawową jednostkę w której mierzy się energię. Jednostką ta jest dżul, nazwany tak ku pamięci piwowara Joula, jednego z twórców nauki zwanej termodynamika. Konsekwencją znanego powszechnie poziomu nauczania w naszych szkołach jest to, ze mam pewną trudność z podaniem państwu formalnych definicji tej jednostki, dlatego podam ją w wersji uroszczonej, pasującej do naszych czasów: dżul jest to energia, którą należy zużyć, by podnieść przeciętnej wielkości jabłko na wysokość 1 metra nad powierzchnię ziemi. Jednostka ta posiada liczne jednostki pochodnie, jak np. kilowatogodzinę, która pojawia się na naszych rachunkach za elektryczność." Czego tak naprawdę dotyczy „bezpieczeństwo energetyczne”? Co jest szkieletem rozwoju naszej nowej cywilizacji? Czy wodór będzie paliwem przyszłości? Czy ogniwa fotowoltaiczne rzeczywiście są wydajne? Prof. dr hab. Łukasz Andrzej Turski (ur. 1943 r.) – polski fizyk, specjalizujący się w fizyce materii skondensowanej i mechanice statystycznej, profesor nauk fizycznych, popularyzator nauki i publicysta. Jeden z twórców Centrum Nauki Kopernik, pracownik Centrum Fizyki Teoretycznej PAN. Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #fizyka #nauka #energetyka

Co jest informacją publiczną? Gdzie można jej szukać lub jak uzyskać? Prezentacja audytora i doradcy Arkadiusza Goduli i prawnika Krzysztofa Izdebskiego dla pracowników Fundacji Wspomagania Wsi. Listopad 2014 https://wszechnica.org.pl/wyklad/prawo-obywateli-do-informacji-publicznej/ Prawo do informacji publicznej to prawo obywateli do wiedzy o działalności organów administracji – czy to samorządowej, czy to centralnej – a także wszystkich innych podmiotów, które w jej imieniu wykonują zamówienia publiczne. Jednym słowem, prawo do informacji publicznej daje nam możliwość sprawdzenia, co się robi za nasze pieniądze. Dzięki niemu można monitorować gospodarowanie budżetem kraju. Po 12 latach obowiązywania ustawy o powszechnym dostępie do informacji publicznej samorządy coraz sprawnej radzą sobie z jej udostępnianiem. Uświadamianie obywateli jak działa państwo jest istotne dla poprawy jego funkcjonowania, ogranicza konflikty, daje możliwość wyboru. Informacja publiczna dotyczyć może szeregu spraw: od wiedzy na temat zagospodarowania przestrzennego w gminie, poziomu nauki czy aktów agresji w szkole, finansowania usług w gminnej poradni zdrowia. Urząd można zapytać właściwie o wszystko, co dotyczy jego funkcjonowania, zadań, sposobów działalności. W praktyce oznacza to, że można występować do samorządów nawet o udostępnienie faktur wytworzonych, czy będących w posiadaniu urzędu. *** Spotkanie pracowników Fundacji Wspomagania Wsi z prawnikami Krzysztofem Izdebskim i Arkadiuszem Godulą zorganizowane zostało w ramach programu „Nasza Przestrzeń-Nasza Sprawa”. Projekt dofinansowany jest z dotacji przyznanej w ramach programu Obywatele dla Demokracji, prowadzonego przez Fundację im. Stefana Batorego we współpracy z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (tzw. Funduszy EOG). Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #obywatele #informacjapubliczna

Wykład prof. dr hab. Heleny Dodziuk o druku 3D zorganizowany w ramach spotkań Kawiarni Naukowej Festiwalu Nauki w Warszawie, 20 października 2014 r. [1h41min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/mozna-juz-wydrukowac-prawie-wszystko-proteze-reki-tort-lub-samochod-no-i-co-z-tego/ Im więcej można wydrukować, tym więcej pojawia się problemów natury prawnej. Kto jest właścicielem praw autorskich do wydrukowanego przedmiotu? Po ponad 20 latach stopniowego rozwoju druk 3D wkracza w nową fazę. Nie tylko można już wydrukować (prawie) cały samochód, sterowaną falami mózgowymi protezę ręki, tort czy też elegancką suknię, stosując jako „atrament” polimery lub proszki metaliczne, komórki, gumę, czekoladę albo materiały ceramiczne. Ta metoda wytwarzania, którą dotychczas stosowano do otrzymywania części i prototypów, jest obecnie na szeroką skalę wdrażana do produkcji wielkoprzemysłowej. Jednocześnie coraz częściej stosuje się ją w projektowaniu (designie). Jedną z najciekawszych dziedzin zastosowania druku 3D jest medycyna regeneracyjna. Również w Polsce, w Łodzi, wykonuje się już operacje czaszki, przy których wszczepia się pacjentom wydrukowane implanty. W kilku krajach wprowadzono już druk 3D do szkół, co niewątpliwie wpłynie na dalszy rozwój i rozpropagowanie tej metody wytwarzania. Przewiduje się, że produkowanie w domu przedmiotów wydrukowanych w 3D spowoduje istotne zmiany w naszym życiu, przyspieszając przejście od społeczeństwa konsumentów do społeczeństwa prosumentów, którzy nie tylko używają, ale również wytwarzają przedmioty dla innych, tak samo jak właściciele przydomowych elektrowni wiatrowych produkują energię nie tylko na własny użytek. Możliwość wytworzenia kopii opatentowanych obiektów stwarza ogromne problemy prawne, podobne do tych jakie 10 lat temu przeżywał przemysł muzyczny. Czekają nas ogromne zmiany, z których zakresu nie zdajemy sobie jeszcze sprawy. Prof. dr hab. Helena Dodziuk – profesor chemii w Polskiej Akademii Nauk, autorka i redaktorka kilku książek i ponad 100 artykułów naukowych, członek komitetu redakcyjnego „International Journal of Pharmacology” oraz Komitetu Naukowego Sympozjów International Cyclodextrin Symposium, a także popularyzatorka nauki, ostatnio zafascynowana drukiem 3D. Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #kawiarnianaukowa #druk3d #nauka #technologia #postęp #3d #drukarki #chemia

O "rewolucji naftowej" w biednych, galicyjskich wsiach XIX wieku opowiedziała Barbara Olejarz - dyrektor Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza. Wystąpienie w ramach konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11 października 2014 r. https://wszechnica.org.pl/wyklad/zmiany-spoleczno-gospodarcze-xixw-wsi-galicyjskiej-na-skutek-rozwoju-przemyslu-naftowego/ Przed 1854 rokiem Galicja była najbiedniejszą prowincją pod zaborem austriackim. Historyk Norman Davies określa sytuację w Galicji jako bardziej beznadziejną niż w Irlandii w początkowym okresie wielkiej klęski głodu (w latach 1845-1849). Wydana w 1888 roku we Lwowie publikacja Stanisława Szczepanowskiego pt. „Nędza Galicji w cyfrach” daje przejmujący obraz rzeczywistości prowincji, w której 50% dzieci umierało przed ukończeniem 5 roku życia. W 1900 roku 1 lekarz przypadał na 9 tysięcy mieszkańców, a w 100-tysięcznym powiecie Borszczów nie istniał ani jeden szpital. 33% miejscowości pozbawionych było szkoły, a 1 nauczyciel przypadał na 91 uczniów. Wadliwa była struktura użytkowania ziemi: ponad 40% areału znajdowało się w rękach 2,4 tys. wielkich posiadaczy, podczas gdy 80% chłopów posiadała gospodarstwa mniejsze od 4 ha. Analfabetyzm, wyniszczająca pańszczyzna, nędza, choroby, niedostatek i tak nieurodzajnej ziemi… Przysłowiowa galicyjska bieda stała się przyczyną, dla której nazwę prowincji przekręcano na Golicja i Głodomeria. Przemysł naftowy, który nagle pojawił się w Galicji w 1854 roku, przyniósł tamtejszemu chłopstwu wielkie zmiany społeczne i gospodarcze. Trzej włodarze pierwszej kopalni ropy w Bóbrce, a szczególnie Ignacy Łukasiewicz, znani byli ze swoich pozytywistycznych przekonań, bliskie im były idee pracy u podstaw. W swoich kopalniach zatrudniali miejscowych chłopów, przeszkolonych przez specjalistów z innych krajów. Założyciele kopalni wierzyli, że dzięki oświacie i stałej pensji galicyjscy chłopi staną się świadomą warstwą polskiego społeczeństwa. Nafciarze otrzymywali zatem nie tylko dobre pensje, ale także dla nich utworzono tzw. kasy brackie (w przypadku choroby, wypadku nafciarz otrzymywał odszkodowanie) i kasy zapomogowe (czyli pożyczkowe, które chroniły chłopów przed wysokooprocentowanymi lichwami). Za całość tych funduszy ręczyło kierownictwo kopalni. Niewykorzystane środki przekazywane były na stypendia szkolne dla dzieci nafciarzy. „Wpływ tego przemysłu na okoliczną ludność i w ogóle całą okolicę jest bardzo korzystny. Potrzeba tylko widzieć drogi, uprawę, mieszkanie małych i większych posiadaczy a nareszcie samych ludzi (…) ażeby doznać takiego wrażenia, jak gdyby się przeniesionym zostało w jaką lepiej uprawianą okolicę Niemiec lub Francyji. Dobre drogi, wszędzie pozasadzane drzewa, wodne rowy, dobrze uprawione i wodnemi rowami poprzerzynane łany, dalej czyste i rozległe budynki i zakłady, osobliwe w Zręcinie i Chorkówce, do tego dobrze żywieni i czysto ubrani włościanie (…), wszędzie bowiem widać pewien dobrobyt, który także przy zwiedzaniu kopalni wpadł mi w oczy: widziałem mianowicie, że robotnicy podczas obiadowej godziny gotowali mięsi i słoninę piekli, czego w Galicji nigdzie zresztą nie widziałem” – pisał E. Windakiewicz w publikacji „Olej i wosk ziemny w Galicji” (Lwów 1875 r., s.52) Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #historia #kopalnia #nafta #wieś #galicja #społeczeństwo #śląsk

O najstarszej kopalni ropy naftowej na świecie opowiedział Bohdan Gocz - prezes Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza. Wystąpienie zorganizowane zostało w ramach konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11 października 2014 r. https://wszechnica.org.pl/wyklad/historia-miejsca-od-powstania-pierwszej-kopalni-ropy-naftowej-w-bobrce-po-czasy-wspolczesne/ Kopalnia Bóbrka jest najstarszą, nadal działającą kopalnią ropy naftowej. Tu rodziły się różnorodne techniki, technologie i konstrukcje, które dały podwaliny rozwoju wielu branż przemysłu naftowego - od geologii i poszukiwań, wiertnictwa i eksploatacji, przemysłu rafineryjnego - do dystrybucji ropy i jej produktów. Tu zrodziła się gałąź przemysłu, która przyniosła światu ogromny rozwój cywilizacyjny. Aby lepiej zrozumieć ten fenomen w skali świata, należy sięgnąć do dalekiej przeszłości. Kopalnia Bóbrka jest położona w południowo-wschodnim zakątku kraju, w odległości około 15 km od Krosna i 6 km od Dukli. Tu właśnie, na rdzennie polskich ziemiach, w połowie XIX wieku rozpoczęły się pierwsze prace poszukiwawcze, które przyniosły niebywały rozwój techniki pozyskiwania i przeróbki ropy, strategicznego do dziś surowca w świecie. W lesie otaczającym wioskę od niepamiętnych czasów pojawiały się na powierzchni ziemi wycieki czarnej mazi, którą mieszkańcy nazywali dziegciem lub olejem skalnym. Okoliczna ludność zbierała tę maź, a odkrywając jej właściwości - wykorzystywała dla celów leczniczych zwierząt, jako środka konserwującego drewno i żelazo, do smarowania osi wozów, do oświetlania w pochodniach i kagankach. Nie znano wówczas budowy geologicznej tego regionu, nie wiedziano, że te tajemnicze wycieki ropy, wody i gazu pochodzą z piaskowców roponośnych, wychodzących z głębi ziemi na powierzchnię w okolicach lasów bobrzeckich. Ten stan niewiedzy trwał prawie do końca XIX wieku i dopiero późniejsze badania pozwoliły poznać budowę geologiczną całego fałdu bobrzeckiego i wyjaśnić te tajemnicze zjawiska. Nie znano też innych cennych właściwości ropy. Trzeba więc było historycznego, a zarazem szczęśliwego przypadku spotkania się trzech ludzi, których wiedza, upór, patriotyzm i zaangażowanie zaowocowały powstaniem pierwszej w świecie zorganizowanej kopalni ropy naftowej i zapoczątkowały rozwój światowego przemysłu naftowego. Ludźmi tymi byli: Ignacy Łukasiewicz, Tytus Trzecieski i Karol Klobassa-Zrencki. Są dziś uznawanymi założycielami kopalni ropy w Bóbrce i pionierami światowego przemysłu naftowego. W 1854 r. Trzecieski zawiózł próbki ropy do Lwowa poszukując tam bezskutecznie możliwości jej szerszego wykorzystania. Uzyskał jednak informację i poradę, aby sprawą zainteresować farmaceutę Ignacego Łukasiewicza, który już od kilku lat pracował nad przydatnością oleju skalnego. W latach 1852-1853 Ignacy Łukasiewicz wspólnie z Janem Zehem prowadził na zapleczu apteki badania nad płynem, który wykraplał się przy zagęszczaniu oleju skalnego. Po oczyszczeniu tego płynu uzyskał naftę świetlną. 31 lipca 1853 w szpitalu na lwowskim Łyczakowie zapłonęły po raz pierwszy lampy naftowe, które wykonał blacharz lwowski Adam Bratkowski. Datę 31 lipca 1853 roku uważa się za datę powstania polskiego przemysłu naftowego. Trzecielsi nawiązał kontakt z Łukasiewiczem, informując o bogatych wyciekach oleju skalnego w lasach bobrzeckich. Łukasiewicz, który znał wartość tego surowca, po wysłuchaniu informacji wyrzekł słowa, które w niedalekiej przyszłości miały się spełnić: "Przywozisz pan ze sobą miliony. Ten płyn to przyszłe bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyślność dla jego mieszkańców, to nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź przemysłu, która obfite zrodzi owoce". Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #ropa #kopalnia #bóbrka