Raport o stanie świata Dariusza Rosiaka

Rośnie napięcie w stosunkach między Chinami a Japonią po tym, jak nowa premier Japonii, Sanae Takaichi, zasugerowała w parlamencie, że Japonia może użyć siły wojskowej, jeśli Chiny zaatakowałyby Tajwan. Chiny uważają Tajwan za część swojego terytorium i nie wykluczają użycia siły do – jak to określa Pekin – „zjednoczenia kraju”. Przez ostatnie tygodnie wzmaga się wroga retoryka po obu stronach. Ostatnio doszło do konfrontacji między okrętami służby granicznej niedaleko wysp Senkaku (Chiny nazywają je wyspami Diaoyu), administrowanymi przez Japonię. Od wielu lat trwa spór o te wyspy między obu krajami, a Tajwan znajduje się zaledwie 160 kilometrów od tych wysp.

Co jest powodem wzrostu napięcia? Jakie cele w stosunkach z Chinami przyświecają obecnie nowym władzom w Japonii? I czy ten spór dyplomatyczny może wymknąć się spod kontroli?

Gość: Michał Bogusz

---------------------------------------------

„Polka. Słowo, w którym tkwi życie. Chwyciłam się go jak obietnicy” – pisze o swojej babce, Apolonii Machczyńskiej-Świątek, jej jedyna wnuczka, Grażyna Plebanek.

Apolonia Machczyńska-Świątek w czasie II wojny światowej ukrywała Żydów, którym udało się uciec przed likwidacją getta w Kocku. W styczniu 1943 roku została zastrzelona przez Niemców. Dzięki zeznaniom jednej z uratowanych Żydówek, Rywki Goldfinger, została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.

O Apolonii, przez najbliższych nazywanej Polą, napisano i powiedziano bardzo dużo. Zawsze w kontekście jej śmierci — śmierci męczeńskiej, pomnikowej. A Grażyna Plebanek napisała książkę o jej życiu. Choć, jak przyznaje, było to trudne: „Bo babka umierała wiele razy. W Annopolu, w miejscu jej egzekucji. W zeznaniach Niemca. W reportażach. Na scenie”.

Kluczem do napisania opowieści o babce w świetle jej życia, a nie w cieniu śmierci, było wyzwolenie jej historii z tragicznego mitu, w którym to nie ona decydowała o swoim losie, lecz została złożona w ofierze.

Grażyna Plebanek podążała tropem słów i zdań, w których był ruch i życie.

Dlatego o jej książce „Pola. Ukryte życie Apolonii Machczyńskiej-Świątek” najlepiej rozmawiać w ruchu. Tak właśnie zrobiłyśmy, umawiając się na spacer po Brukseli, mieście, w którym autorka mieszka od 20 lat.

Opowieść o Brukseli – mieście w ruchu, w ciągłej przebudowie, gwarnym, hałaśliwym i zachwycającym – przeplata się z opowieścią o życiu Apolonii, Poli, Polki.

Prowadzenie: Agata Kasprolewicz

Gość: Grażyna Plebanek

Książki:

„Pola. Ukryte życie Apolonii Machczyńskiej-Świątek” / Wydawnictwo Agora

„Bruksela. Zwierzęcość w mieście” / Wydawnictwo Wielka Litera

---------------------------------------------

Papież Leon XIV z pierwszą zagraniczną wizytą udaje się do Turcji, gdzie czeka na niego prezydent Erdoğan. W jaki sposób Erdoğan wzmacnia rolę Turcji na arenie międzynarodowej? Jakie są jego cele na Bliskim Wschodzie, zwłaszcza w Syrii i Gazie, w wojnie Rosji z Ukrainą i w stosunkach z Ameryką? I dlaczego jego popularność w kraju wydaje się słabnąć, a opozycja – mimo prześladowań – rośnie w siłę?

Komisja Europejska uznała, że Gruzja coraz bardziej oddala się od członkostwa w Unii. Dlaczego po roku protestów antyrządowych władza nie ma się czego obawiać? Czy demokracja w Gruzji odchodzi w niepamięć?

Na północy Nigerii kolejna fala porwań uczniów. Czy w kraju – jak mówi prezydent Trump – rzeczywiście ma miejsce „ludobójstwo chrześcijan”? Na czym polegają główne konflikty społeczne w Nigerii i dlaczego tak trudno je rozwiązać?

Zwycięzca wyborów w Czechach Andrej Babiš przedstawił nowy rząd złożony z przedstawicieli partii do niedawna uważanych za krytykujące system. Czy Czechy, wzorem słowackiego sąsiada, zmienią się w kraj sceptyczny wobec Unii i niechętny pomaganiu Ukraińcom?

Mózg człowieka rozwija się w pięciu fazach wiekowych. Co się z nami dzieje w kolejnych fazach i dlaczego tego typu badania mogą mieć konkretny wpływ na jakość ludzkiego życia?

Rozkład jazdy: 

(02:34) Karol Wasilewski: Erdogan – gracz globalny

(35:24) Paweł Boguszewski: Mózg – największy skarb i największa niewiadoma człowieka

(1:05:02) Podziękowania

(1:11:51) Marcin Żyła i Remi Adekoya: Czy w Nigerii ma miejsce „ludobójstwo chrześcijan”?

(1:26:46) Tomasz Maćkowiak: Jakie Czechy z nowym rządem?

(1:45:10) Stasia Budzisz: Gruzja – po roku protestów coraz dalej od UE

(2:06:23) Do usłyszenia

---------------------------------------------

W 4. odcinku "Raportu o sztucznej inteligencji" opowiemy o tym, gdzie kończy się bezpieczna AI, a gdzie zaczyna zagrożenie dla nas wszystkich. I kto powinien być odpowiedzialny za kontrolę sztucznej inteligencji oraz jej wprowadzanie w różnych branżach i sferach życia.

🔵 W Stanach Zjednoczonych czarnoskóry mężczyzna z przedmieść Detroit zostaje oskarżony o kradzież biżuterii i aresztowany na oczach całej rodziny. Sprawcę wykrywa system rozpoznawania twarzy korzystający z rozwiązań AI. Problem w tym, że to wielka pomyłka. Jego sprawa wstrząsa całym krajem i doprowadza do zmiany przepisów w kilku stanach.

🔵 Polski przedsiębiorca twierdzi, że AI jest w stanie zrobić więcej dobrego niż złego, jeśli chodzi o ściganie przestępców — nawet jeśli czasem zawodzi. Sam jest samozwańczym policjantem i Jamesem Bondem w jednym, a jego wyceniana na ponad miliard dolarów firma działa na 150 rynkach i pomaga bankom z całego świata walczyć z przestępczością finansową.

🔵 A w "Rubryce aktualnościowej" — o tym, co łączy papieża Leona XIV, Roberta Redforda i najnowsze przepisy w Unii Europejskiej... Czyli opowieści o bezpieczeństwie i regulacjach ciąg dalszy.

Goście:

🟣 Marcin Markiewicz – prezes firmy Silent Eight

🟣 Robert Williams – mieszkaniec Detroit, niesłusznie aresztowany za kradzież biżuterii

🟣 Bruce Schneier – kryptograf i specjalista z zakresu bezpieczeństwa teleinformatycznego

🟣 Mateusz Chrobok – ekspert do spraw cyberbezpieczeństwa, współautor "Rubryki aktualnościowej"

Lektorzy:

Dariusz Rosiak

Agata Kasprolewicz

Grzegorz Dobiecki

Krzysztof Tubilewicz

Krzysztof Zimoch

Partnerem tego odcinka jest Fundacja Roberta Dobrzyckiego

Rozkład jazdy: 

(01:29) Robert Williams: Jak zostałem aresztowany przez AI

(11:46) Phil Mayor: Co się zmieniło po sprawie Roberta Williamsa

(13:15) Bruce Schneier: To ludzie popełniają błędy, nie AI

(19:26) Grzegorz Dobiecki: Stanisław Lem, Cyberiada, Wyprawa piąta A czyli konsultacja Trurla

(20:53) Marcin Markiewicz: Jak ścigam przestępców w największych bankach na świecie

(49:38) Mateusz Chrobok: o regulacjach AI w USA, Europie i Chinach

(55:25) Do usłyszenia

---------------------------------------------

Prezydent Zełenski z zadowoleniem przyjął zmiany w planie zakończenia wojny przedstawionym przez Amerykanów w zeszłym tygodniu. Amerykanie zagrozili wycofaniem pomocy dla Ukrainy, jeśli Kijów nie zgodzi się na oddanie części terytorium, znacząco zmniejszy liczbę żołnierzy i zrezygnuje z członkostwa w NATO. Po serii negocjacji z planu prawdopodobnie usunięto te zapisy. Kreml odrzucił zmiany jako „kompletnie niekonstruktywne”. W przyszłym tygodniu do Moskwy poleci wysłannik prezydenta Trumpa, Steve Witkoff.

Czy obecne zabiegi rzeczywiście przybliżają koniec wojny? Na ile presja Europy jest w stanie zmienić stanowisko prezydenta Trumpa? I czy Rosja ma powody, by godzić się na jakiekolwiek ustępstwa wobec Ukrainy?

Gość: Zbigniew Parafianowicz

---------------------------------------------